Er is een modelcontract, bedoeld voor kleinverbruikers. Dit contract is er gekomen op aandringen van de NMa (Nederlandse Mededingingsautoriteit), waarmee de waakhond een – verplicht door iedere leverancier te hanteren – zeer helder en voor iedere consument begrijpelijke leveringsovereenkomst wil introduceren.
Maar is zo’n modelcontract wel zo wenselijk voor de particuliere consument? Waarin kunnen energiebedrijven zich nu nog echt onderscheiden? Beperken we op deze manier niet heel erg de keuze van de consument?
Een stelling kan zijn: Als de consument graag iets te kiezen heeft, zou eigenlijk de NMa zich niet moeten bemoeien met leveranciers! Het is immers een vrije energiemarkt en de consument kan in Nederland zelf kiezen uit meer dan 30 leveranciers. Dat is het principe van marktwerking. Zou de rol van de NMa (meer specifiek: de Energiekamer) zich niet moeten beperken tot het druk maken over de tarieven en de performance van monopolisten (zoals netbeheerders)?
In het grootverbruiksegment van de energiemarkt werkt het ook zo. Een leverancier die uitsluitend aan grootverbruikers levert, heeft niet eens een leveringsvergunning nodig. De overheid gaat er van uit dat de zakelijke grootverbruiker zijn eigen boontjes wel kan doppen. Dat zijn immers slimme ondernemers die weten wat ze willen, weten wat ze kiezen en lezen echt de kleine lettertjes.
De praktijk leert echter anders. Zelfs onder de (kleinere) grootverbruikers is het switchpercentage bedroevend laag. Men denkt dat de huidige leverancier het wel goed doet, want “het licht en de kachel branden toch nog steeds prima”. Deze groep grootverbruikers betaalt extreem veel voor hun energie! Er wordt op deze wijze door Essent, Delta, Eneco en Nuon heel veel geld verdient.
Onder de particuliere consumenten is het switchpercentage nog lager. De gemiddelde particulier vindt het een non-issue en wil zich er ook niet in verdiepen. En precies om die reden bemoeit de NMa/Energiekamer zich met de leverancier van deze kleinverbruikers. Dit is ook zo in de wet geregeld. Een leverancier die de kleinverbruiker van elektriciteit en/of gas wil voorzien moet een leveringsvergunning aanvragen bij de waakhond. En deze krijg je niet zo maar. En als je dan al door de ballotagecommissie komt en als kersverse leverancier over zo’n begerenswaardig papiertje beschikt, ben je er nog lang niet. De Energiekamer kijkt mee naar al de tarieven die leveranciers hanteren, bewaken de performance (tijdigheid en juistheid van facturen, switches en eindafrekeningen). Een te duur tarief wordt niet geaccepteerd. Daar komt nu over enkele dagen ook het modelcontract bij. Een “monkey-proof” overeenkomst die door leveranciers standaard moet worden gebruikt, zodat consumenten kunnen vertrouwen op een contract waarin geen ruimte is om zaken weg te stoppen in de kleine lettertjes.
Dit klinkt natuurlijk prachtig en we moeten de overheid natuurlijk erg dankbaar zijn met het neerzetten van zo’n onafhankelijke waakhond. Maar is dat wel echt zo? Zouden leveranciers zich niet veel beter kunnen profileren en onderscheiden zonder zo’n keurslijf? Misschien is er wel een markt voor leveranciers die subsidieloze duurzame energieproductiemiddelen willen koppelen aan de levering van die groene stroom of dat groene gas. Deze worden echter weerhouden omdat ze dat duurdere – maar wel 20 jaar lang vaste – tarief niet mogen hanteren. En straks past zo’n product al helemaal niet meer in het modelcontract. Wordt de consument niet te veel gezien als hersenloos wezen dat net als de Koala beschermt moet worden?
Maarten de Wit 
Commentaren op: "Een modelcontract voor kleinverbruikers" (5)
Leuk stuk Maarten. Dit onderwerp is zeker een discussie waard. Eens dat veel mensen switchen van e-leverancier een non-issue vinden, maar ik denk dat er ook veel mensen zijn die niet durven óf onwetend zijn. Beetje sturing kan geen kwaad, maar het keurslijf van een modelcontract is wellicht te strak. Kan het geen optie zijn? Modelcontract óf weloverwogen kiezen voor een andere vorm voor de ‘eigenwijze’ consument?
Waarschijnlijk wordt het dit: Het modelcontract wordt verplicht om aan te bieden, maar er mag optioneel ook een ander contract worden aangeboden.
Ik blijf het volgen en hier kritisch reageren op de uitkomsten.
He Maarten, Leuke blog heb je!
Vind persoonlijk het modelcontract erg ver gaan. Tuurlijk is het belangrijk om enkele goede afspraken te maken als branche zodat consumenten niet gedupeerd worden. Maar dit keurslijf is wel erg strak. Waarom de branche liberaliseren als je vervolgens zo strikt gaat reguleren?
Het modelcontract moet verplicht worden aangeboden, echter kunnen de bestaande producten gewoon blijven bestaan. De vraag is nu in hoeverre dit modelcontract actief aangeboden gaat worden of dat ergens achter de bestaande producten komt te staan. Als leverancier moet je het kunnen aanbieden.
Pikant detail in dit proces vind ik de samenwerking van NMa met vereniging eigen huis en consumentenbond. Zij dienen onafhankelijk advies te geven in het modelcontract maar organiseren beide energieveilingen. Voor de veilingen zou het wel heel handig zijn om naar het modelcontract te kunnen verwijzen, waardoor het aanbod bij alle energieleverancier precies hetzelfde is.
Hoi Maarten,
Ziet er top uit!
Beste Maarten,
Kwam toevallig op je site en heb daar vluchtig het een en ander gelezen. Meer in detail de “slimme” meter.
Om een reactie daarop te geven; .. is wat langdradig, maar dan ben ik het maar weer kwijt:
Ik ben van mening dat het zinvol is om een registrerende meter bij gebruikers / producenten te plaatsen. Maar ik ben zeker geen voorstander van de wijze waarop dat nu gebeurt, en de wijze waarop de overheid zich opstelt.
Wat is het bezwaar:
De overheid is te vaak ( indirect ) de spreekbuis van het bedrijfsleven. Uiteraard alleen de grote gevestigde bedrijven hebben het geld, en dus de tijd, om actief te lobbyen. Gebeurt meestal in speciale commissies en of werkgroepen.
Het resultaat van een commissie of werkgroep is vaak een berg papier, weer een protocol en natuurlijk een certificering; al dan niet met een keurmerk. Zonder kan men tegenwoordig niet meer; aldus de commissieleden.
Uiteindelijk kiest de overheid, op aandringen van een commissie of werkgroep, voor sturing van de maatschappij ( hier de energiemarkt ) door het strikt voorschrijven van type ( of label voorziene ) apparatuur.
Uiteindelijk komt er een lijstje met een X-aantal merken waaruit men kan “kiezen”. Beperk ik mij tot de “slimme” meter, dan valt er niet veel te kiezen.
Zeker als je het woord ‘uitrollen’ hoort, dan weet je hoe laat het is. Het is de door in de pot voor echte innovatie. Er komt nl. de verplichte vier kwadrants-meter, die via GPRS gekoppeld wordt aan een portal. Kost veel geld en de functionaliteit ligt weer voor de komende tien jaar vast ! Nog los van de eerder genoemde drang om alles en iedereen, continu aan het internet te hangen.
Hoe kan het anders:
De overheid heeft veel slimme instituten, zoals ECN, TNO, Universiteiten etc. Kennis is er genoeg. Beperk ik mij weer tot alleen de meter:
Laat de overheid vanuit een helikopter view vastleggen waaraan de gegevensuitwisseling moet voldoen. Denk aan wat, aan wie, in welke frequentie, en heel belangrijk in welk (open doch gecodeerd ) formaat. Laat je niet in met merk of enige voorkeur.
Laat in de basis de informatie, die van de klant zelf is, of door hem / haar gegenereerd, LOKAAL opslaan. Geheugen en betrouwbaar geheugen is geen issue meer.
De overheid schrijft dus voor dat de data moet worden vastgelegd in een open formaat in een afgeschermd deel van de meter. Dit is een equivalent van de oude meter met telwerk. Dit is de basis de interface waarmee zowel de klant als “de markt” iets gaat doen.
Ik heb het hier over een apparaat die de functionaliteit moet hebben, hoe die eruit gaat zien; …. dat is eigenlijk helemaal niet van belang; als ie maar kan leveren of ontvangen wat de overheid heeft bepaald.
Tot op dit vlak is er geen enkele discussie over privacy, grote onrust over wie wat moet gaan leveren en het schuiven van belangen.
Beperk ik mij weer tot de meter, dan zal de klant een apparaat moeten kopen die aan de voorwaarden voldoet. De dekkingsgraad van het internet in Nederland is heel hoog, de aansluiting ervan zit tegenwoordig ook in de meterkast, dus een klant kan dat, geheel naar wens over het internet bij het meetbedrijf krijgen. Kan kiezen tussen de uitersten om het zelf periodiek te verzenden of automatisch on-line te zetten.
Voor de meeste klanten in Nederland spaar je in ieder geval een dure GPRS, toen GSM, daarna G3 en nu al G4 modem en abonnement uit. Dus deze wijze van verzenden is in ieder geval meer toekomst geschikt dan een G3, G4 of ander modem.
Maar de grootste winst zit hem in het feit dat je niet vastlegt welk apparaat er voor jaren ingaat, nee, je kiest een apparaat dat doet wat je eigenlijk met een echt smart grid wil: vraag en aanbod afstemmen en be-prijzen.
Als de overheid zou doen wat ze nu nalaten; nl. alleen voorschrijven welke functies er noodzakelijk zijn, dan komen de innovatieve bedrijven als paddestoelen uit de grond. Er komen heel snel veel functies beschikbaar. Nu zal dat eerst plaats vinden bij de 1 – 2% klanten die echt het onderste uit de kan halen, en daarom ook regelmatig van apparatuur wisselen.
Denk aan de volgende zaken: apparatuur dat meldt in welk tarief het wil gaan produceren, zijn er genoeg aanvragen voor die productie; dan schakelt een producent op. Een klant wil alleen (vaat) wassen op tarief x; een wasapparaat “luistert” naar de beschikbaarheid van dat tarief en past z’n programma binnen grenzen aan.
En voor de kritische net verantwoordelijke / netbeheerder: ik ga opslag apparatuur ook naar het net laten luisteren. Energie geheel flexibel opslaan en afgeven. Denk aan vliegwielen ( zeer snel ), chemische opslag ( iets langzamer maar toch snel ), opslag in een energiedrager zoals de elektrische auto of waterstof productie. Er zijn heel veel technieken die je juist decentraal moet invoeren. Juist niet centraal groot en log, want dan hoor je de huidige energie reuzen al weer tien jaar vooruit rekenen en vastleggen. Alles veel te log, veel te duur en …. uiteindelijk veel te langzaam ingevoerd.
Niet zoals nu van bovenaf opleggen vanuit een computercentrum. Veel en veel te kwetsbaar. Kleiner en decentraal, sturen door lokale intelligentie en ja, .. wel de spelregels goed vastleggen. Zoals op de rijksweg bepaalt de overheid niet hoe je auto eruit ziet en wat het kan, maar wel hoe hard die kan en hoe groot het mag zijn.
Als de overheid als tweede stap werkt aan het afbouwen van alle energie subsidies, toeslagen, belasting voordelen en ander ongemak, dan krijg je automatisch de dialoog tussen de klant en de producent. Nu koop de klant bij een energiebedrijf dat als doel heeft winst maximalisatie. Dat energiebesparing en echte handel een middel is om dat te bereiken; … is leuk voor de marketing. Maar feit blijft; meer kilowatten-uur en m3 gas is meer winst.
Het is al een te lang verhaal, beschrijft echter wat nodig is in Nederland. Wij lopen veel te veel achter, en ik zie dat veel goede initiatieven niet worden toegepast. Puur omdat het niet past in het toekomst plaatje van de gevestigde partijen. Als die eenmaal weer wat hebben ingevoerd is de stand der techniek alweer twee slagen verder.
En pas op , want ik zie dat men in het buitenland Nederland voorbij gaat lopen. Ze innoveren op dit gebied sneller en brengen het eerder op de markt.
Rest het probleem:
de overheid luistert niet echt naar het midden en klein bedrijf. Zitten alleen met de grotere bedrijven in commissies. Kleine bedrijven hebben geen geld en tijd om al die rapporten te schrijven. Ze willen innoveren en bouwen !